Als je organisch materiaal op de diepe zeebodem eindeloos insluit in aardlagen en als je het gras in moerasland eindeloos verdrinkt in de bodem, ontstaan na miljoenen jaren olie, aardgas en steenkool. Indertijd werd dus koolstof uit de cyclus aan het aardoppervlak gehaald en koelde de aarde af. Als je die opgeslagen olie, gas en kolen na 300 miljoen jaar aanboort en verbrandt, heb je die koolstof weer toegevoegd aan de cyclus aan het aardoppervlak. En dan neemt de temperatuur toe door een broeikas, niet met een glazen dak maar een laag, hoog in de atmosfeer, van koolstofdioxide, methaan en nog wat koolstofhoudende gassen. Wil je de temperatuur weer lager instellen, dan moet je dus volledig stoppen met het toevoegen van fossiele koolstof en tegelijkertijd koolstof verwijderen uit de cyclus aan het aardoppervlak. Als je alle putten gesloten hebt, kun je dus nog doorgaan met het onttrekken van koolstof uit de cyclus tot het gewenste klimaat is bereikt.
Zo simpel is het. Niks anders werkt. Toch zijn er veel misvattingen over de aanpak van de opwarming van het klimaat en wordt veel geld besteed aan maatregelen die maar heel indirect werken, tijdelijk werken of niet werken. Om die te beoordelen, moeten we weten wat de cyclus aan het aardoppervlak is. Als je koolstof denkt te onttrekken door het te binden in die cyclus, verspil je je energie. Die komt er een keer weer uit.
De oceanen zijn enorme CO2 slurpers als er veel in de atmosfeer zit, maar de H2CO3 die de oceaan er van maakt, stuitert een keer tegen het oppervlak en brengt weer CO2 in de atmosfeer; het is een fles Spa Rood zonder dop. Een volgroeid bos neemt geen CO2 op en eens in de zoveel jaar brandt het af en begint weer opnieuw. Een eeuwenoud tropisch regenwoud haalt per saldo géén CO2 uit de lucht! Met het aanplanten van veel nieuw bos kun je dus tijdelijk CO2 uit de lucht halen, maar op de echt lange termijn komt die gewoon weer terug. Ook zonder menselijke oorzaken zijn er bosbranden.
Het zoeken naar alternatieve energiebronnen is slim, maar die heb je ook wel echt nodig als je ophoudt met fossiel. Als de putten dicht gaan, gaan we vanzelf meer alternatieven zoeken, vinden en doorontwikkelen. Maar niet-fossiele brandstof helpt op zich niet voor het klimaat; alleen het sluiten van alle putten en het voor eeuwig opslaan van koolstof op onbereikbare plekken voor de elementen helpt.
In Noordwest Europa zie je bij crises vaak wat ik de Calvinistische reflex noem: matigen, bezuinigen en afzweren. Er is veel zelfbeheersing voor nodig om het gezang van de sirenen van de consumptie te weerstaan. Dat helpt in de herfst als je watertandend voor de weckpotten staat terwijl er een strenge winter aankomt., maar niet met het klimaat. Als je zelfvoorzienend bent met zonne-energie, mag je daar volstrekt zinloze dingen mee doen. Aan de andere kant: een hybride auto kopen omdat dat een beetje helpt, zet geen zoden aan de dijk. Dus investeer niet in techniek die zuiniger omgaat met fossiel maar alleen in techniek die werkt op elektriciteit, heet water en waterstof. Het is dan aan de overheid om er voor te zorgen dat alleen die energiebronnen worden aangeboden en zo snel mogelijk fossielvrij geproduceerd worden. Maar de bottom line is: minderen, bezuinigen of veranderen van leefstijl levert op zich geen bijdrage aan de klimaataanpak. Het maakt alleen de gevolgen er van dragelijker als je geen niet-fossiele alternatieven vindt.
Er zijn dus maar twee methoden om het klimaat onder controle te houden. De ene is het sluiten van alle fossiele bronnen. Op zich is dat vrij eenvoudig te doen; we weten waar ze zitten. Als er wereldwijd elk jaar vier procentpunt van het huidige niveau wordt gesloten, zijn we over 25 jaar fossielvrij. Maar wat nu als we echt gestopt zijn en we vinden het klimaat nog steeds wat te onstuimig. Dan is er nog maar één methode: CDR, Carbon Dioxide Removal. Maar dan wel zo dat je daar met illegale kap, bosbranden of het opstoken van je huis in een extreem strenge winter, niet meer bijkunt.
Er zijn nu maar twee methoden die echt zoden aan de dijk zetten: het opslaan van CO2 in lege gasvelden of aquifers of het Underground Forest: het diep in de grond begraven van koolstofhoudend materiaal in een daarvoor geschikte bodem. Op dat laatste bestaan varianten en kun je nieuwe ontwikkelen. Voorwaarde is dat de koolstofhoudende materie zo waardeloos mogelijk is, zo ver mogelijk verwijderd van ongelukken of oneigenlijk gebruik en zo kostenefficiënt mogelijk per ton gebonden CO2. Zo is de toepassing van olivijn (een steensoort die bij bewerking CO2 permanent opneemt, in bouwmateriaal als alternatief voor beton een veelbelovende techniek.
Er zijn misschien niet genoeg geschikte lege gasvelden voor CO2 opslag, maar er zijn meer dan genoeg bereikbare aquifers (waterhoudende lagen) om alle koolstof die ooit toegevoegd is uit fossiele bronnen te compenseren. Een Underground Forest kan niet overal, maar er zijn genoeg gebieden met een slappe verzadigde bodem om evenveel koolstof op te slaan als we in meer dan honderd jaar hebben toegevoegd uit de mijnen en velden. Er is genoeg Olivijn op de wereld om eenzelfde hoeveelheid CO2 uit de lucht te halen. Kortom, als we een echt werkende thermostaat willen om de aarde af te koelen naar een klimaat waarin alle organismen weer gelukkig zijn, dan is dat mogelijk. Voor een aantal van die organismen is het te laat, maar het is het minste wat we kunnen doen.
